به گزارش ثریا به گفته مسوولان آموزش و پرورش، هدف این طرح فراهم شدن فرصتهای یادگیری منجر به تقویت مهارتهای اصلی دانشآموزان است و از طرف دیگر ایجاد فرصتی برای اینکه دانشآموزان تکالیف درسی را زیر نظر معلمان انجام دهند. اجرای این طرح واکنشهای زیادی از سوی معلمان و خانوادهها به همراه داشته است، واکنشهایی که شاید یکی از دلایل آن ابهاماتی است که در خصوص نحوه اجرای این طرح وجود دارد.
رضوان حکیم زاده، معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش به عنوان متولی اجرای این طرح توضیحاتی را در مورد جایگزینی مشق شب با فعالیتهای مهارتمحور در گفتوگوی خود با روزنامه «اعتماد» ارائه داده است.
شاید به دلیل تازگی این طرح ابهامهای زیادی درباره نحوه اجرای آن وجود دارد اما برای شروع بحث به اصل ماجرا بازگردیم. چرا تکلیف شب حذف میشود؟
از دهههای پیش تا کنون پژوهشهای زیادی درباره فواید و مضرات مشق شب در دنیا انجام شده است.در سال 2013 حدود 116 کشور از سراسر جهان در خصوص مشق شب مورد فراتحلیل قرار گرفتند و نتایج نشان داد که مشق شب تاثیری در یادگیری دانشآموزان در سنین پایین ندارد. البته موضوعی که در این خصوص بسیار مهم است توجه به همه ابعاد این طرح است و از یک بعد به این مساله نگاه کردن ما را به جایی نمیرساند.
مشق شب تبدیل به یک تکلیف تکراری و پرحجم شده است و دانشآموز تمام وقت بعد از ظهر خود را بدون هدف صرف تکالیفی میکند که هدفمند نیست. در برخی از موارد شاهد هستیم که از مشق شب به عنوان تنبیه استفاده میشود که این مساله هیچ تاثیری در بهبود یادگیری دانشآموزان ندارد و بر روی آنان اثر منفی میگذارد. تکالیف شب باید هدفمند باشد و به تثبیت یادگیری دانشآموزان کمک کند اما اکثر آنها به صورت یکسان و بدون در نظر گرفتن تفاوتهای فردی است و اکثر اوقات یک رونویسی بیهدف محسوب میشود.
مورد بعدی به خانوادهها بازمیگردد. آموزش نادرست برخی از خانوادهها به بچهها یکی از دلایل مهم اجرای این طرح است. خانوادهها در زمان دیگری درس خواندهاند و روشهای آموزشی آنها متفاوت بوده است و همین مساله باعث مشکلات زیادی برای دانشآموز میشود. یکی از مشکلاتی که در چندسال اخیر به وجود آمده این است که جایگاه معلم و خانواده در فرآیند آموزش جابهجا شده است و در این فرآیند غلط، نقطه ضعف دانشآموزان را به خانواده و نقاط قوت آنها را به مدرسه نسبت میدهند. در گذشته اکثر خانوادهها بیسواد بودند و معلمان به آموزش والدین هیچ امیدی نداشتند و همه فرآیند آموزش را خود به گردن میگرفتند. امروز مشقشب ابزار مدرسه برای واگذار کردن ضعف دانشآموزان به خانوادهها شده است. این مساله باعث شده که برخی خانوادهها از تکلیف انجام ندادن دانشآموزان نگران شوند و خودشان در انجام این تکالیف مداخله کنند.
یکی دیگر از مضرات مشق شب مشکلات جسمی و روحی است که برای دانشآموزان به وجود میآید. برخی از سختگیریهای والدین و اجبار آنها برای انجام تکالیف شب، به روابط عاطفی کودکان و والدین آسیب وارد میکند و محصول آن محیطی پرتنش در خانواده است که متاسفانه امروز بسیاری از خانوادهها درگیر آن هستند. در مورد آسیبهای جسمی باید بگویم که یکی از عادتهای بد دانشآموزان در حین انجام تکلیف در منزل، مشق نوشتن در وضعیت نامناسب و به صورت نشسته و خوابیده است که همین مساله باعث آسیبهای جسمی برای دانشآموزان میشود.
مورد بعدی به رابطه میان معلمان و دانشآموزان بازمیگردد. معمولا معلمان بعد از دیدن تکالیف بازخورد مناسبی از خود نشان نمیدهند و به سادگی از کنار آن رد میشوند و این برای دانشآموزی که با دلهره یا اشتیاق این تکلیف را انجام داده است، سرخوردگی به بار میآورد.
جایگزین این تکالیف چطور تعیین میشوند؟
درباره اجرای این طرح پیشبینی ما این است که معلمان در فرصتهای یادگیری خارج از مدرسه براساس چارچوب مهارتهایی که در سند برنامهریزی درسی ملی به آن توجه شده است، فعالیتهایی را طراحی کنند که موجب تقویت مهارتهای زندگی شود.
به طور مثال به جای نشستن و خوابیدن دانشآموزان هنگام مشق نوشتن، فعالیتهای عملی انجام دهند که به آن علاقهمند هستند و از انجام آن لذت میبرند. ما بستهای برای معلمان آماده کردیم که بر اساس آن فعالیتهای عملی دانشآموزان در خارج مدرسه به جای مشق شب انجام شود.
چه نوع مهارتهایی قرار است به جای مشق شب بنشینند؟
به این مهارتها در سند برنامهریزی درسی و ملی اشاره شده است. یک حوزه آن مربوط به یادگیری مهارتهای زندگی است که در آن به آداب معاشرت و معیشت، مهارتهای ارتباطی و مدیریت زمان، مدیریت هیجانها و مهارتهای تفکر، حمایت از محیط زیست، آموزش قوانین و مقررات، آموزش استفاده درست از منابع اقتصادی (اقتصاد مقاومتی)، آموزش حقوق کودکان، کارآفرینی، فرهنگ استفاده از رسانهها و سواد رسانهای اشاره شده است. پس چارچوب اجرای این طرح را سند تحول بنیادین و سند برنامهریزی ملی مشخص کرده است.
مشخصا میتوانید به چند نمونه از این تمرینها اشاره کنید؟
به طور مثال در بحث استفاده درست از منابع انرژی که یکی از پایههای اصلی در اقتصاد مقاومتی است و باید در دوران کودکی به بچهها آموزش داده شود، معلم برنامهای را طراحی میکند که دانشآموز قبض آب و برق و گاز را بررسی میکند و فعالیتهایی که در منزل برای کاهش مصرف ماهانه انجام میدهد در کلاس به دیگر دانشآموزان منتقل میکند. ما در پروژه همیار پلیس یک تجربه بسیار موفق داشتیم و به بچهها آموزش دادیم که به بزرگترها رعایت مقررات راهنمایی و رانندگی را گوشزد کنند. در این مورد نیز به او کمک میکنیم که درباره صرفهجویی و مدیریت منابع تفکر کند و نتیجه آن را به عنوان تکلیف درسی مربوط به صرفهجویی را در کلاس درس ارایه دهد.
تمرین مهارت دیگر مربوط به حساب و کتاب است. بچهها در مدرسه دانش ریاضی را یاد میگیرند و برای اینکه یادگیری تبدیل به مهارت شود، دانشآموزان میتوانند به اتفاق خانواده خرید روزانه منزل و حساب و کتاب خرید را انجام دهند. در این فرآیند بچهها به غیر از آشنایی با پول، بحث جمع و تفریق و مهارت ریاضی را نیز یاد میگیرند و به آنها کمک میشود که مدیریت مالی را از همان ابتدای کودکی تمرین کنند.
برای مهارت خواندن که یکی از مهمترین مهارتهای کودکان در دوره ابتدایی است، میتوانیم فرصتهای قصهگویی را برای بچهها فراهم کنیم و به جای رونویسی کردن، کتاب قصه بخوانند و آن را برای دیگر دانشآموزان بازگو کنند. برای افزایش مهارت شنیدن نیز والدین میتوانند قصهای برای فرزندشان بخوانند و دانشآموز آن قصه را برای دیگر بچهها بازگویی کند. در مجموع مهارتهای پایه خواندن و نوشتن و حساب کردن، یکی از محورهای اصلی در تکالیف مهارتمحور هستند به شرطی که برنامههای عملی مناسبی برای آموزش آن طراحی شود. چارچوب این تکالیف براساس سند تحول بنیادین مشخص شده است اما فعالیتهایی که برای تمرین این مهارتها وجود دارد، کاملا پیشنهادی است و والدین و معلمان نیز میتوانند در طراحی این فعالیتها مشارکت جدی داشته باشند.
معلمان برای اجرای طرح آموزش دیدهاند؟
ما برای اینکه تکالیف مهارت محور را در برنامه درسی دانشآموزان بگنجانیم از قبل آموزشهایی را به معلمان دادهایم و برنامههای توانمندسازی برای آنها اجرا کردیم. این برنامههای توانمندسازی معطوف به طراحی تکالیف یادگیری در ایام نوروز بود و در آن قالب ارایه شده است. معاونان آموزش ابتدایی کشور نیز تمهیداتی در نظر گرفتند که در حین اجرای طرح، بستههای آموزشی در اختیار معلمان قرار گیرد. خود ما نیز از طریق تلویزیون تعاملی برنامههایی در نظر گرفتهایم که از طریق آن صحبتها و نکتههای لازم در مورد اجرای طرح را به آنها منتقل کنیم.
نکته بعدی درباره اجرای این طرح به همکاری خانوادهها بازمیگردد. چه برنامهای برای جلب رضایت خانوادهها برای اجرای طرح حذف مشق شب دارید؟ ممکن است خیلی از آنها مقاومت نشان بدهند.
در مورد خانوادهها سه موضوع اساسی وجود دارد. نکته اول این است که پژوهشهای صورت گرفته در نظامهای آموزشی دنیا نشان میدهد که تکلیف شب یکی از بسترهای بروز بیعدالتی آموزشی است و میتواند یک ابزار قوی تبعیض طبقاتی باشد. بچهها در مدرسه با یک معلم و شرایط یکسان آموزش میبینند و وقتی آنها را برای انجام تکالیف شب به خانوادهها واگذار میکنند، وارد محیطی میشوند که از نظر سطح سواد و سرمایه فرهنگی خانواده در یک سطح قرار ندارد و خانوادهها نمیتوانند به یک انداره به کودکان خود کمک کنند. بر همین اساس تاکید میشود که تکالیف بچهها زیر نظر معلمان انجام شود تا تفاوت فرهنگی و سواد والدین مانع یادگیری یکسان دانشآموزان نشود.
نکته دوم در مورد خانوادهها این است که بعضی از آنها به دلیل اینکه روشهای آموزشی متفاوتی از روش آموزشی معلمان دارند، دانشآموزان را دچار دوگانگی میکنند. برخی از خانوادهها نیز تنش بسیار زیادی با دانشآموزان در مورد مشق شب دارند. آنها اصرار دارند که دانشآموز در یک ساعت مشخص تکالیف خود را انجام دهد و معمولا دانشآموز علاقهای به انجام این کار در ساعت معین ندارد و همین مساله باعث تنش بین والدین و دانشآموزان میشود. برخی از خانوادهها نیز تصور میکنند که تکلیف شب بسیار مهم است و کارکرد مدرسه را در این میبینند که حتما به دانشآموزان تکلیف شب بدهند.
حذف تکلیف به خانوادههایی که نمیتوانند به فرزندانشان در آموزش کمک کنند و از شرایط نابرابر رنج میبرند، کمک میکند که فرزندانشان تکالیف را زیر نظر معلمان انجام دهند. خانوادههایی که با فرزندان خود بر سر انجام تکالیف تنش دایمی دارند نیز با حذف مشق شب، تنش کمتری را تجربه میکنند.
دسته سوم خانوادهها که تصور میکنند تکلیف شب بسیار مهم است، وقتی ببینند که فرزندشان بیکار نیست و در حال انجام تکالیف مهارتمحور است، شاید مشکلی با حذف تکلیف شب نداشته باشند. البته در این بین انجمنهای اولیا و مربیان نیز در زمینه فرهنگسازی برای پذیرش خانوادهها برای حذف تکالیف شب نقش بسزایی خواهند داشت.
آیا این طرح در کلاسهای شلوغ امکان اجرا دارد و میتواند به صورت سراسری و در تمامی مدرسهها پیاده شود؟
شرایط مطلوب برای یک کلاس درس که توسط شورای عالی آموزش و پرورش تاکید شده است، 26 نفر در یک کلاس است. ما اگر بخواهیم سند تحول بنیادین را اجرا کنیم نباید کلاس بیش از 26 نفر در مدارس داشته باشیم. در حال حاضر فقط 28 درصد از کلاسهای درس ما این شرایط را دارند و متاسفانه فقط 28درصد از کلاسهای درس ما شامل اجرای طرح حذف تکالیف شب میشوند. چون بحث یادگیری دانشآموزان برای ما اهمیت ویژه دارد این نگرانی را داریم که با اجرای این طرح در کلاسهای با تراکم بالا، معلم فرصت کافی برای آموزش نداشته باشد اما نمیتوانیم به بهانه سراسری نبودن این طرح را به تعویق بیندازیم.
یکی از ضعفهای دانشآموزان کمبود سرانه مطالعه و ضعف در مهارت خواندن است. افزایش مهارت خواندن چه جایگاهی در برنامههای شما دارد؟
طرح تکالیف مهارتمحور در ادامه همان طرح عید و داستان که در نوروز اجرا کردیم، دنبال میشود. معتقدیم برای اینکه در دوره ابتدایی یادگیری به خوبی انجام شود، باید از بسترهای مناسب برای یادگیری دردوران کودکی استفاده کنیم که مهمترین آنها ادبیات، هنر و بازی است. به خصوص در برنامه تکالیف مهارتمحور به دنبال تقویت یکی از مهارتهای اصلی یعنی خواندن هستیم. امروز بچههای ما خوب نمیخوانند و حتی نوشتن مشق نیز تاثیری در درست خواندن آنها ندارد. داستانخوانی یکی از مهارتهایی است که برای کمک به مهارت خواندن در تکالیف قرار دادهایم.
تابناک
هرگونه کمک به رشد تولید دانش بنیان ها گامی در راستای تحقق شعار سال خواهد بود
اعتبار دانشگاههای ۱۴۷ کشور جهان بهروزرسانی شد
تصویب برنامه جامع پژوهانه پس از ابلاغ برنامه توسعه هفتم
فراخوان جشنواره شعر توحیدی منتشر شد
فرم امتیازدهی علمی داوطلبان جذب هیأت علمی دانشگاه ها اصلاح شد
ChatGPT دانش آموزان را بیچاره کرد +نتیجه تحقیقات اعلام شد
تأثیر آلایندههای هوا بر فشارخون کودکان و نوجوانان
تأثیرات منفی شبکههای اجتماعی خارجی بر دانشآموزان
دیدار با خانواده شهید دانشآموز پهلوان طوقانی؛ آغاز آموزش ورزش زورخانهای به دانشآموزان
دوندگیهای وزارت علوم برای تأمین خوابگاه متأهلی به کجا رسید
اقدامات جهاددانشگاهی امیرکبیر در سال ۱۴۰۲ چگونه بوده است؟
زیرساختهای دانشگاه فنیوحرفهای در سال جدید تقویت میشود
انعقاد تفاهمنامه میان دانشگاه حضرت معصومه(س) و اتحادیه طلا و جواهر استان قم
ادامه پیگیری اولویتهای پنج گانه وزارت علوم در سال ۱۴۰۳
راهاندازی فرنما /بازگشت نشاط سیاسی به دانشگاهها و درخشش دانشجویان در یونیورسیاد
دکمه جدیدی که به کیبورد لپتاپها اضافه شد
ابلاغ آیین نامه استقرار مدارس و مراکز غیر دولتی در مناطق، نواحی و محلات مختلف کشور
برنامه آموزش و پرورش برای استخدام ۷۲ هزار معلم جدید
اعلام نتایج پویش مهر از اردیبهشت ۱۴۰۳
پذیرش فرهنگیان در مراکز اقامتی نوروزی از مرز یک میلیون نفر روز گذشت
شعارسال با توصیه محقق نمی شود/ مجلس در حوزه اقتصاد سوداگرانه ورود کند
تازهترین آمار داوطلبان نوبت دوم کنکور اعلام شد
غولهای فناوری کمر به نابودی یک شرکت بستند
کاوازاکی نینجا H2R جذابترین ابر موتورسیکلت دنیا+عکس
اولین جت پهن پیکر چینی در راه است+عکس
منتظر یک تغییر بزرگ در صفحه هوم آیفون باشید
فولکس واگن خودرویی برای ۱۸ سالهها تولید کرد+عکس
بزرگترین ناوگان نیروی هوایی دنیا برای این کشور است+عکس
تصویر لو رفته از گوشی جدید گوگل+عکس
دردسر حضور در فضا برای فضانوردان که رهایشان نمیکند
تصویر جدیدی از دماوند در بهار امسال+عکس
تصویر زیبایی از شکوفه های گیلاس و کوه فوجی ژاپن+عکس
تصویر تازه هومن برق نورد که شبیه بهنام تشکر شد+عکس
تصویر تازه از النازشاکردوست و سروش صحت که پربازدید شد+عکس
تصویری از سفره شش کیلومتری افطار در مشهد +عکس
رونمایی از خودروی مستربین مدل ۲۰۲۵+عکس
جنگنده جدید آلمان با توان حمل سلاح ۸ تنی+عکس
دورترین چیزی که با چشم غیرمسلح میتوانیم در آسمان ببینیم
رباتهای انسان نما جایگزین جمعیت کم دنیا میشوند+عکس
آمریکا یک بمب افکن جدید تست و کنسل کرد+عکس
دیزنی رنگ سبز جدیدی ابداع کرد که جای دیگری نیست+عکس
دانشمندان به دنبال ذرات شبح در تونلهای منظومه شمسی
ترفندهایی برای افزایش سرعت اینترنت موبایل
خورشید ذرهای کوچک از این ابرخوشه است+عکس
ارسال ۱۵۰۰ اثر به دبیر خانه جشنواره شعر رضوی
اجرای پویش ملی در پناه خدا ویژه دانش آموزان در ایام نوروز و ماه رمضان
برخورد قویترین طوفان خورشیدی طی سالها اخیر به زمین
دولتهای اسلامی به شریان اقتصادی دولت صهیونیستی آسیب وارد کنند
۱۱ مرحله ثبت نام نوبت دوم کنکور
نحوه برگزاری کلاسهای دانشجویان پس از تعطیلات نوروز اعلام شد
حمایت از پایاننامههای حوزه صنایع غذایی در قالب برنامه فنتز
این بخش ویندوز ۳۰ سال بدون تغییر مانده است+عکس
ماه از ایستگاه فضایی این طور دیده میشود+عکس
کمک هزینه ۱۰۰میلیون یورویی به دانشگاهها تعلق گرفت
کتاب ماجرای احمد و سارا برای کودکان و والدین
چاپ سهکتاب روانشناسی رسانه اجتماعی، هنر و شطرنج توسط دو ناشر
آغاز ثبتنام آزمونهای ورودی مدارس سمپاد و نمونه دولتی از ۱۸ فروردین
وزیر آموزش و پرورش: حتی یک مورد لو رفتن سؤالات امتحان نهایی صحت نداشت
معرفی سامانه ثبتنام دانشجویان اتباع
اینفوگرافیک مراحل ثبت نام آزمون سراسری سال ۱۴۰۳ ( نوبت دوم )
هدفگذاری افزایش اعضای هیات علمی تا هزار نفر/ تشکیل ۲ مرکز ملی تحقیقاتی
پذیرش بیش از۹۱۸ هزار نفر در مراکز اقامتی آموزش و پرورش/استان فارس بیشترین اسکان نوروزی فرهنگیان
نیروی دریایی کرهجنوبی یک پهپاد جدید با قابلیت حمل محموله ساخت+عکس
افزایش ۲۲۰ درصدی رتبههای برتر کنکور توسط دانشآموزان مناطق محروم
برنامه آموزش و پرورش برای استخدام ۷۲ هزار معلم جدید/امسال کتابهای پایه اول تغییر میکند
استاد اخراجی در علوم پزشکی تهران نداشتیم/ بازنشستگی اساتید طبق روال قانونی بوده است
جهاددانشگاهی کمکیار نظام آموزشی است
اعلام جزئیات برگزاری آزمون فرهنگیان
هند بالگرد تهاجمی آمریکا را مونتاژ میکند+عکس
مراکش ساخت بزرگترین و پیشرفته ترین ورزشگاه دنیا را آغاز کرد+عکس
بنسلمان با الهام از یک بازی معروف شهربازی پیشرفته میسازد+عکس
مقایسه جتهای جنگنده F-35 و F-22 آمریکا+عکس
این جنگنده قدرتمند گزینه اصلی ارتش روسیه است+عکس
تاریخ رونمایی iOS 18 به صورت رسمی اعلام شد
مادربزرگ ۷۵ ساله در این بازی کامپیوتری رکورد زد+عکس
رقابت تنگاتنگ آیفون ۱۵ با این مدل از گوشی شیائومی+عکس
مار چهار متری به فضا فرستاده شد=عکس
تامین خوابگاه یکی از شروط صدور مجوز برای جذب دانشجوی بینالملل
مسابقه کتاب شیرین برگزار میشود
پذیرفتهشدگان آزمون استخدامی مربیان تربیت بدنی مهر امسال سر کلاس میروند
به زمین دوم سلام کنید+عکس
مار چهار متری به فضا فرستاده شد=عکس
چرا خورشیدگرفتگی پیش رو از همه خورشیدگرفتیها مهمتر است؟
اولین جت پهن پیکر چینی در راه است+عکس
اولین تانک ارتش آمریکا با طراحی رنو+عکس
ماه از ایستگاه فضایی این طور دیده میشود+عکس
استخر و هتل بزرگ بنسلمان که دو ساحل را به هم وصل میکند+عکس
اینترنت میلیونها نفر به صورت همزمان قطع میشود
کشف سنگ قیمتی که از الماس سختتر است+عکس
یک خانواده با تماس ماهوارهای آیفون نجات پیدا کردند
خورشید ذرهای کوچک از این ابرخوشه است+عکس
بحرین تانکهای آبرامز آمریکایی را خرید+عکس
بنسلمان با الهام از یک بازی معروف شهربازی پیشرفته میسازد+عکس
ساعت مچی با شکلی عجیب و غریب از جنس شهاب سنگ+عکس
دکمه جدیدی که به کیبورد لپتاپها اضافه شد
دورترین چیزی که با چشم غیرمسلح میتوانیم در آسمان ببینیم
هند بالگرد تهاجمی آمریکا را مونتاژ میکند+عکس
سایه سیاهی که از فضا روی زمین افتاده بود چیست؟
آنچه که درباره اینترنت ماهوارهای نمیدانید
این بخش ویندوز ۳۰ سال بدون تغییر مانده است+عکس
یک فیلترینگ تازه بلای جان تلگرام شد
سه ابزار پیشرفته هوش مصنوعی به واتساپ اضافه شد+عکس
هوش مصنوعی به هالیوود قدم گذاشت و زنگ خطر به صدا درآمد
تصویر گلکسی M۵۵ سامسونگ لو رفت+عکس
ChatGPT دانش آموزان را بیچاره کرد +نتیجه تحقیقات اعلام شد
دردسر حضور در فضا برای فضانوردان که رهایشان نمیکند
تصویر لو رفته از گوشی جدید گوگل+عکس
رقابت تنگاتنگ آیفون ۱۵ با این مدل از گوشی شیائومی+عکس
گوشی جدید آنر به زودی رونمایی میشود+عکس
صحبت مدیرعامل اپل درباره گوشی آیفون جنجال به پا کرد
نظراتی که حاوی توهین یا افترا به اشخاص ،قومیت ها ،عقاید دیگران باشد و یا با قوانین کشور وآموزه های دینی مغایرت داشته باشد منتشر نخواهد شد - لطفاً نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.