به گزارش ثریا نشست پرسش از امر دینی در عصر حاضر (بازخوانی روایت بیژن عبدالکریمی از امر دینی) امروز در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی برگزار شد.
محمد حسین بادامچی پژوهشگر اندیشکده مهاجر دانشگاه صنعتی شریف در این نشست گفت: اندیشه بیژن عبدالکریمی از یک تأخر تاریخی رنج می برد. عبدالکریمی پروژه «احیای امر قدسی برای عبور از نیهیلیسم» را در شرایطی به عنوان پاسخی به بحران های ایران امروز طرح می کند، که یکبار این پرسش و پاسخ به تمامه در ایران طی شده و از قضا وضع کنونی را باید بیش از همه محصول نهایی پیاده شدن دیدگاه عبدالکریمی دانست. در واقع مواجهه جامعه ایرانی با نیهیلیسم مسأله تازه امروز نیست، بلکه دهه چهل شمسی یعنی نیم قرن پیش را باید نقطه عطف تاریخی ای در ایران دانست که جامعه ایرانی با صورت مسأله «نیهیلیسم» مواجه شده و در جستجوی راه حلی غیرتئولوژیک-غیرسکولار» راهی می شود.
وی افزود: از این منظر کتاب «غربزدگی« جلال آل احمد و کتاب «تشیع علوی، تشیع صفوی» علی شریعتی را باید به عنوان وقوف جامعه ایران بر هر دو گونه نیهیلیسم مدرن و تئولوژیک؛ اعلام شکست پروژه های اسلامیزاسیون صفوی و مدرنیزاسیون پهلوی؛ و جستجوی راهی فراسوی تئولوژی و مدرنیته قلمداد کرد. از این منظر انقلاب اسلامی نه پیروزی سنت بر مدرنیته، یا نیهیلیسم قدیم بر نیهیلیسم جدید -آنطور که عبدالکریمی توصیف می کند- بلکه جهشی تاریخی و چرخش ازمتافیزیک به امر سیاسی بعنوان پاسخ به نیهیلیسم تاریخی ایران محسوب می شود.
بادامچی ادامه داد: جالب اینکه پروژه احیای امر قدسی، دقیقاً در همین برهه دهه پنجاه شمسی و به عنوان آنتی تز «امر سیاسی» و در جهت بازسازی رادیکال دستگاه سلطنت در دفتر فرح پهلوی مطرح می شود و طنز تاریخ اینکه مختصات شرق گرایانه، سنت گرایانه، ناب گرایانه، غرب ستیز و غیرتئولوژیک آن در دهه شصت و به رغم انقلاب بازسازی می شود. برخالف تصور عبدالکریمی، رهبری کاریزماتیک امام در دهه شصت شمسی نه برآمده از مفهوم «وِلایت فقهی» بلکه شکل تحقق یافته همان «وَلایت فقهی» معنوی مطلوب ایشان است و تحولات بعدی نظریه ولایت فقیه به ولایت مطلقه و تفکیک ساختاری آن از مرجعیت فقهی، این تفاوت وجودی را آشکار می کند. آنچه بیش از همه بنیاد محافظه کارانه اندیشه عبدالکریمی را آشکار می کند ستیز او با «اومانیسم» و پافشاری او بر خوانش متافیزیکی و اشراقی هانری کربنی از هایدگر و بی اعتنایی به خوانش های سیاسی، آزادیخواهانه، اومانیستی و در عین حال ضد سوبجکتیوِ امثال گادامر و هانا آرنت از هایدگر است.
محمدثقفی، استادیار تمدن اسلامی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی در ادامه این نشست گفت: باید توجه داشت که امر دینی (قدسی) اگر در درون هر انسان حضور داشته باشد فقط در اندرون وی غوغا بپا نمی کند بلکه در بیرون وجودی او ـ در افعال و اخلاق و روابط او نیز تجلی می یابد (تهذیب نفس) در این صورت بُعد دیگری نیز پیدا می شود و آن تربیت نفس و پرورش ذات در پرتو دستورات الهی یا همان عمل صالح است.
وی افزود: اگر دین فقط در حصار امر قدسی وجودی باقی بماند بایستی همه عارفان، پیامبر باشند. عارفان اگرچه انسانهای پاکدامن و وارسته هستند، اما ظهور عرفان تنها در اصلاح ذات فرد موثر است و نه انبیا که علاوه از خود، اجتماع و دیگران را نیز هدایت کرده و اصلاح نمودند. بنابراین امر قدسی اگر جوهره دین است، که در درون انسان خانه ساخته است (بُعد اول) عدالتخواهی نیز در ذات و جوهره دین وجود دارد (بعد دوم) که انسان مومن در پیمودن راه کمال و استعلایی با وصف «تخلق با خلایق الله»نیز خواسته است!
فلور عسگری زاده، دانشجوی دکتری دانشگاه تهران گفت: در این مجال با توجه به مقاله های فصل اول و سوم کتابِ «پرسش از امکان امر دینی در جهان معاصر»، نزدیکی قابل توجه ای میان تفکر نویسنده با بحث های هانری کربن- در مواجهه با اسلام ایرانی- یافتم . هر چند نویسنده در همه مقالات، استناداتی غیر مستقیم، به هایدگر می آورد و اذعان می کند که پدیدارشناسانه بحث را پیش می برد ؛اما به گمانم رویکرد دکترعبدالکریمی به تاریخمندی ،امر قدسی، پدیدارشناسی و در نهایت انسان بیشتر کربنی است تا هایدگری. بنابر همین امر، در مقاله مربوطه با مقایسه تطبیقی میان تفکر کربن و هایدگر و رجوع به کلید واژه هایی که دکتر عبدالکریمی از هایدگر و کربن وام گرفته، نزدیکی او به تفکر کربن را مستند می کنم.
وی افزود: می دانیم که کربن رو به سوی حکمت خالده، که ناظر به حقیقت واحد است دارد، اما هایدگر واسازی تئولوژی و اصولا واسازی هر امر مبتنی بر لوژی را مبنای کار خود قرار می دهد. هم چنین کربن در پی احیای کلام قدسی است و هایدگر در پی خودی اصیل است و اصالت را در جایی بیرون از خود نمی جوید ؛ بلکه اصالت همان خودینگی یا خود بودن است، اصیل بودن در جایی نیست ؛ بلکه خود شدن است. هم چنین دازاین هایدگری به سوی مرگ-بودگی است اما در اندیشه کربن، مردن پایان راه نیست و جهان دیگر را امکانمندی انسان می داند. خلاصه عبدالکریمی هم چون کربن، ساحت هستی یا به قول نویسنده «وجود» را به امر قدسی تعبیر و تفسیر کرده است. هم چنین هم چون کربن و نه هایدگر انسان را کاملا نخبه گرایانه می فهمد.
احسان مروجی، دانش آموخته فلسفه دانشگاه علوم تحقیقات گفت: پروژه فکری بیژن عبدالکریمی که با سلسله بحثهایی در کتاب پایان تئولوژی بیان شده است، در اثر حاضر با عنوان پرسش از امکان امر دینی در جهان معاصر به حیات خود ادامه داده است. وی با بیان این مسئله که برای جلوگیری از درغلتیدن به درون نیهیلیسم باید به سوی انتولوژی برویم از پایان تئولوژی سخن می گوید و با طرح مجموعه ای از مفاهیم همانند سکولاریسم، نسبت دین و تئولوژی، تمایز امر تئولوژیک از امر ایمانی وبسیاری دیگر، سعی در ارائه تفسیری از وضع موجود در شیوه نگرش انسان دارد. چیزی که در اینجا همچون حلقه ای مفقوده باید بر وجود آن تأکید می شد، ارائه مدلی مفهومی است که مفاهیم باید در درون آن به شیوه ای کاملا فلسفی نقشه راهی را به منظور فهم دقیقتر این پروژه فکری فراهم می آورد. حتی اگر بنا بر شیوه انتخابی در روش به گونه ای دیگر همانند ساختار منظومه ای نیز تاکید می شد باید آرایش آنها را در کار فکری خود به گونه ای دقیقتر فراهم می آورد تا بتوان راه را برای تفاسیر بعدی در این راستا باز کند.
وی افزود: ایشان اگر بخواهند کشتی را در جهت مخالف وزش باد تاریخ حرکت دهند باید بادبان های آن را به گونه ای برافراشته کنند که زاویه درست خود را در جهت مخالف بیابد. به قول بنیامین آنچه برای تفکر مهم است افتادن باد تاریخ جهانی در بادبانهایش است. تفکر یعنی بادبان برافراشتن و چگونگی اجرای آن. کلمات، همان بادبان ها هستند و نحوه برافراشتن و تنظیمشان است که آنها را به مفهوم بدل می کند. باید بگویم که در این کتاب انتظار میرفت تا تبیین و صورتبندی دقیقتری از مفاهیم به کار رفته ارائه می شد. مشخصا ریشه داری سکولاریسم در تئولوژی آن هم از نوع مسیحی آن را باید در مبانی نظری و شیوه تکوین آن جستجو کرد که ما با چنین مسئله ای در سنت تفکر اسلامی روبرو نیستیم. برای فهم این موضوع باید به سراغ یکی از کلیدی ترین مفاهیم به کار گرفته در روند سکولار شدن برویم یعنی «ایده پیشرفت».
عباس نعیمی، مشاور پژوهشی سازمان اسناد و کتابخانه ملی گیلان دیگر سخنران این مراسم گفت: دکتر بیژن عبدالکریمی در اثر خود «پرسش از امکان امر دینی در جهان معاصر» به مباحثی چند پرداخته است که می توان بخشی از بینش او را در بخش «بیم ها و امیدها» ردیابی نمود.
وی افزود: عبدالکریمی در خصوص جهان اجتماعی کنونی پنج خصیصه زیر را برشمرده است: ۱. بی متافیزیک شدن جهان .۲ فقدان امنیت اونتولوژیک ۳. موج سوم نهیلیسم ۴. مرگ فرهنگ ۵. مرگ انسان. این تفسیر عبدالکریمی بیانگر چشم اندازی است که او از امر دینی در جهان اجتماعی کنونی ارائه می دهد. بااین حال به نظر می رسد این نگرش با چالش ها و تردیدهایی چند مواجه است. در اینجا با بهره گیری از سه اهرم نظری زیر به نقد آن پرداخته خواهد شد: ۱.مختصات جامعه مدنی ۲.نظریه های دو وجهی هابرماس درباره کنش ارتباطی و عرصه عمومی ۳.جنبش های نوین اجتماعی.
نعیمی ادامه داد: در این گفتار انتقادی خواهم گفت که برخلاف تصویر یک دست و منفعلانه ای که عبدالکریمی از انسان نو و زیست وجودی اش ارائه می دهد، کنشگری فعالانه ای در سطوح مختلف اجتماعی ظهور و بروز دارد که در مقابل زیست منفعلانه تعریف شده و مستمرا در حال بازسازی امر اجتماعی است. این برساختهای اجتماعی، امر دینی را نیز در بر می گیرد و در مفاهیم جامعه مدنی، کنش ارتباطی و جنبش اجتماعی قابل ردیابی است
هرگونه کمک به رشد تولید دانش بنیان ها گامی در راستای تحقق شعار سال خواهد بود
اعتبار دانشگاههای ۱۴۷ کشور جهان بهروزرسانی شد
تصویب برنامه جامع پژوهانه پس از ابلاغ برنامه توسعه هفتم
فراخوان جشنواره شعر توحیدی منتشر شد
فرم امتیازدهی علمی داوطلبان جذب هیأت علمی دانشگاه ها اصلاح شد
ChatGPT دانش آموزان را بیچاره کرد +نتیجه تحقیقات اعلام شد
تأثیر آلایندههای هوا بر فشارخون کودکان و نوجوانان
تأثیرات منفی شبکههای اجتماعی خارجی بر دانشآموزان
دیدار با خانواده شهید دانشآموز پهلوان طوقانی؛ آغاز آموزش ورزش زورخانهای به دانشآموزان
دوندگیهای وزارت علوم برای تأمین خوابگاه متأهلی به کجا رسید
اقدامات جهاددانشگاهی امیرکبیر در سال ۱۴۰۲ چگونه بوده است؟
زیرساختهای دانشگاه فنیوحرفهای در سال جدید تقویت میشود
انعقاد تفاهمنامه میان دانشگاه حضرت معصومه(س) و اتحادیه طلا و جواهر استان قم
ادامه پیگیری اولویتهای پنج گانه وزارت علوم در سال ۱۴۰۳
راهاندازی فرنما /بازگشت نشاط سیاسی به دانشگاهها و درخشش دانشجویان در یونیورسیاد
دکمه جدیدی که به کیبورد لپتاپها اضافه شد
ابلاغ آیین نامه استقرار مدارس و مراکز غیر دولتی در مناطق، نواحی و محلات مختلف کشور
برنامه آموزش و پرورش برای استخدام ۷۲ هزار معلم جدید
اعلام نتایج پویش مهر از اردیبهشت ۱۴۰۳
پذیرش فرهنگیان در مراکز اقامتی نوروزی از مرز یک میلیون نفر روز گذشت
شعارسال با توصیه محقق نمی شود/ مجلس در حوزه اقتصاد سوداگرانه ورود کند
تازهترین آمار داوطلبان نوبت دوم کنکور اعلام شد
غولهای فناوری کمر به نابودی یک شرکت بستند
کاوازاکی نینجا H2R جذابترین ابر موتورسیکلت دنیا+عکس
اولین جت پهن پیکر چینی در راه است+عکس
منتظر یک تغییر بزرگ در صفحه هوم آیفون باشید
فولکس واگن خودرویی برای ۱۸ سالهها تولید کرد+عکس
بزرگترین ناوگان نیروی هوایی دنیا برای این کشور است+عکس
تصویر لو رفته از گوشی جدید گوگل+عکس
دردسر حضور در فضا برای فضانوردان که رهایشان نمیکند
تصویر جدیدی از دماوند در بهار امسال+عکس
تصویر زیبایی از شکوفه های گیلاس و کوه فوجی ژاپن+عکس
تصویر تازه هومن برق نورد که شبیه بهنام تشکر شد+عکس
تصویر تازه از النازشاکردوست و سروش صحت که پربازدید شد+عکس
تصویری از سفره شش کیلومتری افطار در مشهد +عکس
رونمایی از خودروی مستربین مدل ۲۰۲۵+عکس
جنگنده جدید آلمان با توان حمل سلاح ۸ تنی+عکس
دورترین چیزی که با چشم غیرمسلح میتوانیم در آسمان ببینیم
رباتهای انسان نما جایگزین جمعیت کم دنیا میشوند+عکس
آمریکا یک بمب افکن جدید تست و کنسل کرد+عکس
دیزنی رنگ سبز جدیدی ابداع کرد که جای دیگری نیست+عکس
دانشمندان به دنبال ذرات شبح در تونلهای منظومه شمسی
ترفندهایی برای افزایش سرعت اینترنت موبایل
خورشید ذرهای کوچک از این ابرخوشه است+عکس
ارسال ۱۵۰۰ اثر به دبیر خانه جشنواره شعر رضوی
اجرای پویش ملی در پناه خدا ویژه دانش آموزان در ایام نوروز و ماه رمضان
برخورد قویترین طوفان خورشیدی طی سالها اخیر به زمین
دولتهای اسلامی به شریان اقتصادی دولت صهیونیستی آسیب وارد کنند
۱۱ مرحله ثبت نام نوبت دوم کنکور
نحوه برگزاری کلاسهای دانشجویان پس از تعطیلات نوروز اعلام شد
حمایت از پایاننامههای حوزه صنایع غذایی در قالب برنامه فنتز
این بخش ویندوز ۳۰ سال بدون تغییر مانده است+عکس
ماه از ایستگاه فضایی این طور دیده میشود+عکس
کمک هزینه ۱۰۰میلیون یورویی به دانشگاهها تعلق گرفت
کتاب ماجرای احمد و سارا برای کودکان و والدین
چاپ سهکتاب روانشناسی رسانه اجتماعی، هنر و شطرنج توسط دو ناشر
آغاز ثبتنام آزمونهای ورودی مدارس سمپاد و نمونه دولتی از ۱۸ فروردین
وزیر آموزش و پرورش: حتی یک مورد لو رفتن سؤالات امتحان نهایی صحت نداشت
معرفی سامانه ثبتنام دانشجویان اتباع
اینفوگرافیک مراحل ثبت نام آزمون سراسری سال ۱۴۰۳ ( نوبت دوم )
هدفگذاری افزایش اعضای هیات علمی تا هزار نفر/ تشکیل ۲ مرکز ملی تحقیقاتی
پذیرش بیش از۹۱۸ هزار نفر در مراکز اقامتی آموزش و پرورش/استان فارس بیشترین اسکان نوروزی فرهنگیان
نیروی دریایی کرهجنوبی یک پهپاد جدید با قابلیت حمل محموله ساخت+عکس
افزایش ۲۲۰ درصدی رتبههای برتر کنکور توسط دانشآموزان مناطق محروم
برنامه آموزش و پرورش برای استخدام ۷۲ هزار معلم جدید/امسال کتابهای پایه اول تغییر میکند
استاد اخراجی در علوم پزشکی تهران نداشتیم/ بازنشستگی اساتید طبق روال قانونی بوده است
جهاددانشگاهی کمکیار نظام آموزشی است
اعلام جزئیات برگزاری آزمون فرهنگیان
هند بالگرد تهاجمی آمریکا را مونتاژ میکند+عکس
مراکش ساخت بزرگترین و پیشرفته ترین ورزشگاه دنیا را آغاز کرد+عکس
بنسلمان با الهام از یک بازی معروف شهربازی پیشرفته میسازد+عکس
مقایسه جتهای جنگنده F-35 و F-22 آمریکا+عکس
این جنگنده قدرتمند گزینه اصلی ارتش روسیه است+عکس
تاریخ رونمایی iOS 18 به صورت رسمی اعلام شد
مادربزرگ ۷۵ ساله در این بازی کامپیوتری رکورد زد+عکس
رقابت تنگاتنگ آیفون ۱۵ با این مدل از گوشی شیائومی+عکس
مار چهار متری به فضا فرستاده شد=عکس
تامین خوابگاه یکی از شروط صدور مجوز برای جذب دانشجوی بینالملل
مسابقه کتاب شیرین برگزار میشود
پذیرفتهشدگان آزمون استخدامی مربیان تربیت بدنی مهر امسال سر کلاس میروند
به زمین دوم سلام کنید+عکس
مار چهار متری به فضا فرستاده شد=عکس
چرا خورشیدگرفتگی پیش رو از همه خورشیدگرفتیها مهمتر است؟
اولین جت پهن پیکر چینی در راه است+عکس
اولین تانک ارتش آمریکا با طراحی رنو+عکس
ماه از ایستگاه فضایی این طور دیده میشود+عکس
استخر و هتل بزرگ بنسلمان که دو ساحل را به هم وصل میکند+عکس
اینترنت میلیونها نفر به صورت همزمان قطع میشود
کشف سنگ قیمتی که از الماس سختتر است+عکس
خورشید ذرهای کوچک از این ابرخوشه است+عکس
یک خانواده با تماس ماهوارهای آیفون نجات پیدا کردند
بحرین تانکهای آبرامز آمریکایی را خرید+عکس
بنسلمان با الهام از یک بازی معروف شهربازی پیشرفته میسازد+عکس
دکمه جدیدی که به کیبورد لپتاپها اضافه شد
ساعت مچی با شکلی عجیب و غریب از جنس شهاب سنگ+عکس
دورترین چیزی که با چشم غیرمسلح میتوانیم در آسمان ببینیم
هند بالگرد تهاجمی آمریکا را مونتاژ میکند+عکس
سایه سیاهی که از فضا روی زمین افتاده بود چیست؟
آنچه که درباره اینترنت ماهوارهای نمیدانید
این بخش ویندوز ۳۰ سال بدون تغییر مانده است+عکس
یک فیلترینگ تازه بلای جان تلگرام شد
سه ابزار پیشرفته هوش مصنوعی به واتساپ اضافه شد+عکس
هوش مصنوعی به هالیوود قدم گذاشت و زنگ خطر به صدا درآمد
تصویر گلکسی M۵۵ سامسونگ لو رفت+عکس
ChatGPT دانش آموزان را بیچاره کرد +نتیجه تحقیقات اعلام شد
دردسر حضور در فضا برای فضانوردان که رهایشان نمیکند
تصویر لو رفته از گوشی جدید گوگل+عکس
رقابت تنگاتنگ آیفون ۱۵ با این مدل از گوشی شیائومی+عکس
گوشی جدید آنر به زودی رونمایی میشود+عکس
غولهای فناوری کمر به نابودی یک شرکت بستند
نظراتی که حاوی توهین یا افترا به اشخاص ،قومیت ها ،عقاید دیگران باشد و یا با قوانین کشور وآموزه های دینی مغایرت داشته باشد منتشر نخواهد شد - لطفاً نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.